7 νέα έργα / 7 Έλληνες θεατρικοί συγγραφείς / 5 θεωρητικοί / 8 σκηνοθέτες /
92 ηθοποιοί και σπουδαστές της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης /
3 εικαστικοί / 3 μουσικοί, 1 λυρικός τραγουδιστής
εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών – σεμινάρια, ομιλίες, συναντήσεις / έκδοση έργου
Χώρος: Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Σκηνή Φρυνίχου
Ημερομηνία: 3 – 7 Οκτωβρίου 2014

Παρασκευή 3 Οκτωβρίου

20:00 Ευθύμης Φιλίππου, Σκηνές
Σκηνοθετική επιμέλεια: Μάνος Λαμπράκης
σε συνεργασία με τη Ζωή Χατζηαντωνίου

Σάββατο 4 Οκτωβρίου

20:00 Ελένη Χαβιαρά, Με άλλο μάτι
Σκηνοθετική επιμέλεια: Βίκτωρ Αρδίττης

Κυριακή 5 Οκτωβρίου

20:00 Άννα Καραμπά, Ο ναυαγοσώστης και οι πρωταγωνιστές
Σκηνοθετική επιμέλεια: Θεόδωρος Εσπίριτου

21:30 Άκης Δήμου, Μάθε με να φεύγω
Σκηνοθετική επιμέλεια: Ρούλα Πατεράκη

Δευτέρα 6 Οκτωβρίου

20:00 Μιχάλης Βιρβιδάκης, Περί Φύσεως
Σκηνοθετική επιμέλεια: Έφη Θεοδώρου

Τρίτη 7 Οκτωβρίου

20:00 Δημήτρης Σδρόλιας (Ιάσονας Σίγμα), Θόρυβος
Σκηνοθετική επιμέλεια: Bisoux de Kant Γιάννης Σκουρλέτης

21:30 Τσιμάρας Τζανάτος, Η Δεσποινίς Δυστυχία
Σκηνοθετική επιμέλεια: Άσπα Τομπούλη

Ψηφίδες εικόνων και θραύσματα κειμένων: Όψεις της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας

Τα θεατρικά έργα που περιλαμβάνονται στη φετινή διοργάνωση του Αναλογίου στοχεύουν να δώσουν μια αντιπροσωπευτική εικόνα των κατευθύνσεων που ακολουθεί η σύγχρονη ελληνική θεατρική γραφή. Γραμμένα από νέους αλλά και παλαιότερους, καταξιωμένους θεατρικούς συγγραφείς, τα έργα αυτά συνθέτουν πράγματι έναν περίπλοκο χάρτη των σύγχρονων δραματουργικών αναζητήσεων´ τόσο στο επίπεδο της φόρμας όσο και σ’ εκείνο της θεματικής. Κάθε συγγραφέας ακολουθεί εντελώς διαφορετική κατεύθυνση· αν επιχειρήσουμε, ωστόσο, να ανιχνεύσουμε μια κοινή συνιστώσα όλων αυτών των συγγραφικών διαδρομών, θα μπορούσαμε να την εντοπίσουμε στον τρόπο με τον οποίο καθένας επιχειρεί να φωτίσει τις ρωγμές στην απεικόνιση του πραγματικού.

Σε όλα τα θεατρικά έργα, είτε στον τρόπο με τον οποίο αναδιπλώνεται η πλοκή είτε έτσι όπως αποτυπώνονται στον δραματικό χώρο και χρόνο οι διαδρομές των προσώπων ή ακόμα και στον συγγραφικό προβληματισμό που στηρίζει το φανταστικό σύμπαν της σκηνής, παρακολουθούμε την παραμόρφωση, τη διεύρυνση ή την αποσυναρμολόγηση του πραγματικού. Η εικόνα του κόσμου που μας δίνουν είναι μια σύνθεση φτιαγμένη από υλικά ετερόκλητα, τα υλικά της μνήμης και του ονείρου, των μύθων και της Ιστορίας, των εικόνων που εναλλάσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα ή τα υλικά παλαιότερων κειμένων δημιουργώντας την εντύπωση ενός παλίμψηστου. Ανοίγοντας διάλογο με το φανταστικό σύμπαν των έργων του Μπέκετ και του Πίντερ, η Άννα Καραμπά, στο έργο Ο ναυαγοσώστης και οι πρωταγωνιστές, τοποθετεί τους δύο πρωταγωνιστές, μια άλλη εκδοχή του Βλαντιμίρ και του Εστραγκόν, σ’ ένα παράξενο ονειρικό τοπίο, στον κήπο μιας βίλας όπου δεσπόζει μια πισίνα. Στον ίδιο χώρο βρίσκονται ο Ναυαγοστώστης και η Λουόμενη, που μοιάζουν με σκίτσα από τις σελίδες κάποιου παλιού βιβλίου, ένα κομμάτι του σκηνικού που ζωντανεύει. Το παιχνίδι ανάμεσα στους τέσσερις εξελίσσεται σε μια μυστήρια τελετουργία γύρω από το νερό της πισίνας με τη θολή σύσταση και τον επικίνδυνο πυθμένα, που απειλεί να απορροφήσει ό,τι υπάρχει στην επιφάνεια. Είναι η χοάνη του πραγματικού χρόνου ή η βουτιά που θα επιτρέψει την πρόσβαση στην αυτογνωσία; Το καθημερινό γλωσσικό ιδίωμα των δύο πρωταγωνιστών ανακατεύεται με τα λήμματα από την εγκυκλοπαίδεια που απαγγέλλει η Λουόμενη και με το αυστηρό σε τρίτο πρόσωπο ύφος του Ναυαγοσώστη, που επιτηρεί και ανακρίνει τους δύο πρωταγωνιστές. Ο Ναυαγοσώστης διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο της σκηνής και θυμίζει τα μαγικά αντικείμενα που βασανίζουν τον Πρωταγωνιστή στην Πράξη χωρίς λόγια του Μπέκετ. Στο τέλος θα εκτοπίσει τους δύο φίλους πυροβολώντας τους και ο χώρος της σκηνής θα παραμείνει δικός του.

Μια διαφορετικά αντεστραμμένη εικόνα του πραγματικού μάς παρουσιάζει ο Ιάσονας Σίγμα (Δημήτρης Σδρόλιας), στο έργο του Θόρυβος. Αφηγείται μια οικογενειακή ιστορία η οποία εκτυλίσσεται σε ένα «κουκλόσπιτο» που τελεί υπό την κατοχή των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων και σε κάποιες στιγμές δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεται εγκιβωτισμένο στην παράλληλη οθόνη μιας τηλεόρασης. Ο πραγματικός κόσμος, όπως παρουσιάζεται στη σκηνή και όπως τον βιώνουν τα πρόσωπα, θυμίζει, σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα, ένα «διακειμενικό κολάζ από ήχους». Το πραγματικό είναι ένα περίπλοκο σύμπαν, όπως και ο φανταστικός κόσμος της θεατρικής σκηνής, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να αποσυντονιστεί, όπως αποσυντονίζεται μια τηλεόραση, όπου η εικόνα χάνεται και η οθόνη γεμίζει παράσιτα. Μια διαφορετική οθόνη τηλεόρασης στην οποία προβάλλονται αποσπασματικά αμοντάριστα πλάνα από την καθημερινή πραγματικότητα όπως τα συλλαμβάνει η κάμερα, θυμίζει το φανταστικό σύμπαν του έργου του Ευθύμη Φιλίππου Σκηνές. Μέσα από την ταχύτατη διαδοχή των εκατόν δώδεκα διαφορετικών εικόνων και τοπίων προβάλλει η υπερρεαλιστικής έμπνευσης εικόνα ενός αμείλικτου κόσμου. Ο φανταστικός κόσμος του έργου θυμίζει κολάζ μαγνητοσκοπημένης παραγματικότητας. Κεντρικό άξονα σε όλες τις επιμέρους σκηνές αποτελεί η βία, υπόκωφη και άρρητη, εμφανής και θορυβώδης. Μέσα από την αλληλουχία αυτών των σκηνών, ο συγγραφέας επιχειρεί να μας δείξει τη σημασία της τρίτης διάστασης – αυτής των αισθήσεων και των αισθημάτων που μπορεί κανείς να ανακαλύψει ανατέμνοντας τον δισδιάστατο πλανήτη των εικόνων που μας περιβάλλει. Η φαντασία, το ασυνείδητο και οι εσωτερικές διαδρομές του μυαλού και των συναισθημάτων μπορούν εξίσου να διαρρήξουν τα ασφαλή σύνορα του πραγματικού.

Ο Τσιμάρας Τζανάτος, στο έργο Η Δεσποινίς Δυστυχία, τοποθετεί τον πρωταγωνιστή του στο χειρουργικό κρεβάτι/ντιβάνι του ψυχαναλυτή και τον βάζει να μας αφηγηθεί τις διαδρομές του. Σ’ ένα υδάτινο ονειρικό περιβάλλον και με τη συνοδεία μιας μυστηριακής φιγούρας, της κυρίας Δυστυχίας, ανακαλεί σκηνές από την προσωπική του διαδρομή – τη γιαγιά του και το τραγουδάκι της σαρδελίτσας, επεισόδια από την παιδική του ηλικία, τους ενοίκους στην πολυκατοικία του. Ο συγγραφέας μεταμορφώνει τις εικόνες αυτές καθώς τις τοποθετεί στο βασίλειο του βυθού, σ’ ένα σύμπαν όπου ο νόμος της βαρύτητας καταργείται. Στο τέλος, το σύμπαν
αυτό από εικόνες, μνήμες και ανθρώπους, ακινητοποιείται, μετατρέπεται, όπως περιγράφει ο Γιατρός, σε μια τεράστια οικογενειακή φωτογραφία χωρίς φωτογράφο.

Η παραμόρφωση που μπορεί να προκαλέσει ο φακός του ασυνείδητου ή της μνήμης, έτσι όπως αποτυπώνει την πραγματικότητα, κατευθύνει και τον δραματικό μύθο στο έργο του Άκη Δήμου Μάθε με να φεύγω. Πλαισιώνοντας το μύθο του έργου με μια πλοκή μυστηρίου, ο Δήμου μας μεταφέρει σ’ ένα φθινοπωρινό, σκοτεινό σκηνικό ενός παλιού ξενοδοχείου, όπου δύο αδέλφια εξερευνούν το παρελθόν τους. Θυμίζοντας χαρακτήρες μυθιστορήματος, η Αγνή και ο Ίων ξεδιπλώνουν τις μνήμες τους όπως αυτές συνδέονται άρρηκτα με τις ερωτικές τους συνευρέσεις και με τα αντικείμενα που κάθε επισκέπτης έχει αφήσει στο εκθετήριο των ανδρικών αξεσουάρ. Ένα τέτοιο αντικείμενο αναζητά και το τρίτο πρόσωπο του έργου, ο Άντρας, που βοηθά στη διαδικασία της αναγνώρισης, της αποκάλυψης των μυστικών σημείων στην ιστορία του Ίωνα και της Αγνής. Ο Άντρας ασκεί ένα παράξενο επάγγελμα, είναι συγγραφέας ταξιδιωτικών οδηγών κατά παραγγελία και πρόφαση για την επίσκεψή του αποτελεί η περιγραφή ενός κρυμμένου αξιοθέατου κάτω από το κτίριο του ξενοδοχείου, ενός παλιού βασιλικού νεκροταφείου. Στο τέλος του έργου η Αγνή, όπως η Έντα Γκάμπλερ, η αγαπημένη ηρωίδα της μητέρας της, αυτοκτονεί, και με τον τρόπο αυτόν το μυθικό νεκροταφείο –το παραμύθι για βασιλιάδες και βασίλισσες– συνδέεται με το παρόν. Το ξενοδοχείο, ο δραματικός χώρος του έργου, μετατρέπεται σε τοπίο αναχωρήσεων.

Ένα παλιό έθιμο του καλοκαιριού, η ολονύχτια παραμονή στη θάλασσα, αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο τοποθετεί τα πρόσωπά του ο Μιχάλης Βιρβιδάκης, στο έργο του Περί Φύσεως. Ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και η γυναίκα του Ευλαμπία, μαζί με ένα πλήθος κόσμου περνούν το σούρουπο και τη νύχτα στην παραλία συζητώντας. Με αφετηρία το νερό, την επιφάνεια και τον βυθό της θάλασσας, τις ακτές και την αγοραία εκμετάλλευσή τους στον βωμό του κέρδους, οι δύο συνομιλητές αφηγούνται τη δική τους «οιδιπόδεια» ιστορία. Στον μαγικό χώρο και χρόνο της παραλίας στη διάρκεια της καλοκαιρινής αυτής τελετουργίας, ο συγγραφέας μάς δίνει μια διαφορετική όψη της πραγματικότητας, διαγώνια, ανάμεσα στο πάνω και στο κάτω, μια οπτική που υπαγορεύεται από τη φύση και τη σχετικότητα του χρόνου.

Η σχετικότητα του χρόνου σε σχέση με τη μνήμη και την Ιστορία προσδιορίζει και τον δραματικό μύθο στο έργο της Ελένης Χαβιαρά Με άλλο μάτι. Η συγγραφέας τοποθετεί τα πρόσωπα σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο: το έργο παρουσιάζει τις διαδρομές των προσώπων της οικογένειας και τον τρόπο με τον οποίο η ψυχαναλυτική διαδικασία αλλά και το πρόσωπο του ψυχαναλυτή κινητοποιούν την αποκάλυψη παλαιών τραυμάτων που έχουν καθορίσει τη στάση και τη διαδρομή των προσώπων. Αυτό που αναδεικνύεται μέσα από τις προσωπικές αφηγήσεις των προσώπων είναι ο τρόπος με τον οποίο η μνήμη, και μάλιστα οι τραυματικές μνήμες που σχετίζονται με τα γεγονότα της Ιστορίας, διαμορφώνουν αυτές τις διαδρομές και επιφέρουν ένα άλλο είδος ρωγμών στην αντίληψη του πραγματικού, στη συνάρτηση του προσωπικού χρόνου και του χρόνου της Ιστορίας.

Παρακολουθώντας τις διαφορετικές αυτές θεατρικές γραφές, διαπιστώνουμε τη δυναμική που παρουσιάζει η σύγχρονη ελληνική δραματουργία. Οι συγγραφείς, αμφισβητώντας, υπερβαίνοντας ή διευρύνοντας τη λογική της ρεαλιστικής απεικόνισης της πραγματικότητας, ανοίγουν διάλογο με τις σύγχρονες τάσεις του μεταδραματικού θεάτρου. Χρησιμοποιώντας υλικά ετερόκλητα, από άλλες τέχνες ή από το δισδιάστατο σύμπαν των εικόνων, επινοούν νέες γωνίες θέασης προσφέροντάς μας μια βαθύτερη όψη του πραγματικού, μια μεταφορική εκδοχή του.