Το έργο

Το έργο διαδραματίζεται σε έναν ερμητικά κλειστό χώρο που μοιάζει με παρηκμασμένο αρχοντικό-καθεδρικό ναό, όπου μια αλλόκοτη, δυσλειτουργική οικογένεια έχει καταφύγει έπειτα από κάποιον απροσδιόριστο (ή απολύτως αποκαλυπτικό) εφιάλτη του έξω κόσμου.

Στο κέντρο της αφήγησης βρίσκεται η προσμονή του θανάτου τού Πατέρα – ενός 199χρονου ανθρώπου, διασωληνωμένου, που παραμένει πεισματικά ζωντανός. Τα παιδιά του, μια φουτουριστική γκαλερί τερατωδών χαρακτήρων, έχουν συγκεντρωθεί για μια μυστηριώδη «τελετή»: Ο Μπεν, πολιτικός και αλκοολικός, η Ρόζα, γυναίκα-φάντασμα, οι τεχνητές δίδυμες κόρες, ο γιατρός Μεγκ, ο παιδόφιλος Ιερώνυμος, η τραγουδίστρια- ιδιοκτήτρια οίκων ανοχής Λούλου, ο νάνος νταβατζής Τζακ, ο κυοφορών Φρανκ, και άλλοι εξίσου αλλόκοτοι συγγενείς.

Ο υπηρέτης Ματίς, στα όρια του υπερανθρώπου και του μηχανικού ελεγκτή, χειρίζεται λεπτομερώς την καθημερινότητα, τα φάρμακα, το ποτό, την υποταγή, τις δόσεις και τα τηλεχειριστήρια. Στο έργο κυριαρχεί η παράνοια, η γλωσσική παραμόρφωση, η σαρκαστική σάτιρα της εξουσίας, της οικογένειας και του θεσμού του πατέρα, η παρωδία κάθε ιεραρχίας και τελετουργίας, η εμμονική αποσύνθεση της αστικής τάξης και του ανθρώπινου σώματος.

Ο χρόνος μοιάζει να έχει παγώσει – ή έχει ήδη εκραγεί. Η λίμνη έχει στερέψει. Ο αέρας είναι μολυσμένος. Οι έξοδοι είναι κλειστές. Οι ήρωες ανακυκλώνονται μέσα στην ίδια αρρωστημένη τελετουργία, με χιούμορ που ισορροπεί ανάμεσα στον Σάμιουελ Μπέκετ, τον Ζενέ, τον Κοπό και το Grand Guignol.

Σκηνοθετικό Σημείωμα

(ή: Η τελετή, ο κλωβός και το τέλος ενός κόσμου)

Το PROST είναι ένα έργο που φαινομενικά μιλά για μια οικογένεια. Στην πραγματικότητα, είναι μια ανατομία ενός κόσμου που έχει ήδη καταρρεύσει. Ένα σπίτι που μοιάζει με ναό. Ένα κρεβάτι που μοιάζει με βωμό. Μια τελετή που εκτελείται ξανά και ξανά, όχι επειδή έχει νόημα, αλλά επειδή δεν υπάρχει τίποτα άλλο να γίνει.

Οι χαρακτήρες του έργου δεν λειτουργούν ως φυσιολογικά υποκείμενα αλλά ως συμβολικές μορφές, παραμορφωμένες από την ίδια τη δομή που τις παράγει, δεν είναι πρόσωπα αλλά θραύσματα αρχέτυπων: ο Πατέρας που δεν πεθαίνει ποτέ, η Μητέρα-σκιά, ο Υπηρέτης-Ελεγκτής, το Παιδί-Προϊόν. Όλοι κινούνται μέσα σε ένα ερμητικά κλειστό σύστημα: θεσμικό, οικογενειακό, υπαρξιακό. Και όπως κάθε κλειστό σύστημα, έτσι κι αυτό — χωρίς ροή, χωρίς έξοδο, χωρίς αναπνοή — οδηγείται στη στασιμότητα, την αποσύνθεση, τον θάνατο.

Η σκηνοθετική προσέγγιση επιδιώκει να επιτείνει αυτή τη δυστοπική συνθήκη, όχι με ρεαλιστικά μέσα, αλλά με όρους εικαστικής υπερβολής και παραμόρφωσης. Οι φιγούρες του έργου μοιάζουν με μορφές βγαλμένες από πίνακες του Max Beckmann: σαρκοφάγες, διαλυμένες, φορτωμένες με βάρος και σημασία. Είναι χαρακτήρες που φέρουν το φορτίο της Ιστορίας χωρίς να την καταλαβαίνουν. Μιλούν, κινούνται, αναπαριστούν. Αλλά δεν πράττουν.

Το σκηνικό δεν είναι τόπος. Είναι σύμπτωμα. Ένας χώρος που μοιάζει με αρχοντικό, αλλά έχει τα χαρακτηριστικά παγιδευμένου εργαστηρίου, ψυχιατρείου, bunker ή παρεκκλησίου. Είναι ένα εικαστικό περιβάλλον γεμάτο λεπτομέρειες αποσύνθεσης και μεγαλομανίας, που δεν επιτρέπει στον θεατή να “αναπαυθεί” μέσα του. Το φως λειτουργεί σαν χειρουργική λάμπα. Οι ήχοι παραπέμπουν σε τελετές ή σε τεχνουργήματα που έχουν χαλάσει. Η αφήγηση διακόπτεται από κραυγές, μοτίβα, παρεκκλίσεις. Το όλο σύστημα σπαράσσεται από κωμικότητα που δεν προσφέρει λύτρωση, και τραγικότητα που έχει χάσει τον προσανατολισμό της.

Το PROST εκτυλίσσεται στο μέλλον, αλλά δεν είναι επιστημονική φαντασία. Είναι μια μεταφορά για το παρόν, ειπωμένη μέσα από το ύφος του μέλλοντος. Δεν έχει στόχο να περιγράψει έναν μετα-αποκαλυπτικό κόσμο, αλλά να μας φέρει αντιμέτωπους με την αποκάλυψη που έχει ήδη συντελεστεί μέσα στις ίδιες τις μορφές που κουβαλάμε: πολιτικές, οικογενειακές, τελετουργικές.

Σκηνοθετικά, η πρόκληση δεν είναι να «αναπαραστήσουμε» αυτό τον κόσμο, αλλά να τον κατασκευάσουμε ως συνθήκη μέσα στην οποία ο θεατής νιώθει ότι παρακολουθεί κάτι που τελείται, και όχι που παίζεται. Δεν υπάρχει καμία έξοδος από το έργο — ούτε για τους ήρωες, ούτε για τον θεατή. Και αυτό είναι το ζητούμενο: να παραμείνουμε όλοι μέσα στο ίδιο κλειστό δωμάτιο, μέχρι να αντιληφθούμε την προέλευση του τέλους.

Γιατί το PROST είναι, τελικά, μια τελετή αποχαιρετισμού. Όχι σε έναν άνθρωπο ή μια οικογένεια, αλλά σε ολόκληρο ένα μοντέλο κόσμου. Και πίσω από το γέλιο, τη φρίκη και την υπερβολή, υπαινίσσεται τον επερχόμενο κίνδυνο: όχι κάτι έξωθεν. Αλλά το ίδιο το μέσα που σάπισε. [Νίκος Χατζηπαπάς]

Νίκος Χατζηπαπάς

Ο Νίκος Χατζηπαπάς σπούδασε θέατρο, κινηματογράφο, σκηνογραφία, ενδυματολογία και γραφικές τέχνες.

Το 1979 ίδρυσε την Εταιρεία Δωδεκανησιακού Θεάτρου, το 1987 το Μαγικό Θέατρο, το 1997 το HELIX ACTION THEATRE. Με παραστάσεις του έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και Ευρωπαϊκές Διοργανώσεις σε Μεγάλη Βρετανία, Πολωνία (Malta Festival), Μπελαρούς, Γαλλία, Ιταλία, Βουλγαρία, Σερβία, Κροατία, Κύπρο, Τουρκία, Αίγυπτο, Ινδία και Κίνα (31o Φεστιβάλ των Εθνών).

Διετέλεσε Διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου, συνεργάστηκε ως σκηνοθέτης στο Εθνικό Θέατρο, υπήρξε συνεργάτης της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης Θεσσαλονίκης και πολλών Περιφερειακών Θεάτρων. Από το 2009 διοργανώνει το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Δρόμου στην Αθήνα. Έχει υλοποιήσει το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Helidra (leader) και το πρόγραμμα Circus as way of life (partner). Διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής και παραγωγός του Θεάτρου “Προσκήνιο” (2014-2016). Διοργάνωσε το Φεστιβάλ Θεάτρου Βαλίτσας το 2015.

Έχει σκηνοθετήσει έργα των Σαίξπηρ, Μπεν Τζόνσον, Κρίστοφερ Μάρλοου, Μολιέρου, Κάρλο Γκολτνόνι, Άντον Τσέχωφ, Φ. Γκαρθία Λόρκα, Σάμουελ Μπέκετ, Μπέθ Χένλυ, Μισέλ Ντε Γκελτνερόντ, Μάϊκλ Φρέϊν, Γιούκιο Μισίμα, Αριστοφάνη, Αισχύλο, Καζαντζάκη, Θεοτοκά, Ζιώγα, Μάτεσι, Μπόστ, Σκούρτη, Κεχαϊδη, Μουρσελά, Λυμπεράκη, Ευθυμιάδη, Δωριάδη, Μοντσελέζε, Χουρμούζη κα.

Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών και του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου.

PROST

Συγγραφέας – Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζηπαπάς